Artykuły

Umowy, których brzmienie budzi wątpliwości co do tego, jaka była zgodna wola stron i cel umowy, nierzadko stają się przedmiotem sądowych rozstrzygnięć. Na gruncie prawa autorskiego jest to tym częstsze, gdyż przepisy precyzują wymagania, jakim umowy powinny dla swej ważności lub osiągnięciu określonych skutków sprostać.

Wejście w życie nowej regulacji ustawowej nie obywa się bez problemów – przede wszystkim problemów dotyczących sposobu oceny zdarzeń pojawiających się na czasowym styku regulacji poprzedniej i nowej. Rozwiązaniem tego typu konfliktów zajmują się tzw. normy kolizyjne czy – gdy mówimy wyłącznie o aspekcie czasowym konfliktu – przepisy intertemporalne (przejściowe). Ale niejednokrotnie nawet one nie dają odpowiedzi na wszystkie pytania.

Gdy strony nie uregulowały na piśmie łączącego je stosunku prawnoautorskiego, w sytuacji konfliktowej pojawia się problem co do interpretacji treści takiej – zawartej w formie ustnej – umowy. Prawo autorskie daje nam wówczas wskazówki interpretacyjne. Zadaniem sądu jest ustalenie treści łączącej strony umowy, a następnie ocena skutków prawnych tych postanowień. Tego typu problemy pojawiają się w praktyce obrotu prawami autorskimi nieustannie – ustna forma kontraktowania jest w tej dziedzinie rozpowszechniona. Jak się okazuje, problem ten nie był również obcy rzeczywistości przedwojennej.

Niejednokrotnie Sąd Najwyższy wypowiadał się na temat granic prawnoautorskiej ochrony w przypadku tzw. dzieł technicznych, zaliczanych do grupy utworów „niefikcjonalnych”, wśród których znajdują się również utwory naukowe oraz tzw. drobne przedmioty prawa autorskiego. Tym razem bohaterką opowieści będzie ekspertyza mykologiczno- budowlana przygotowana na użytek prac remontowych w Zamku Królewskim w Warszawie.

Obowiązująca od 20 czerwca nowela majowa, mająca za zadanie przede wszystkim implementację Dyrektywy 2004/48/WE w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej, to nie jedyna tegoroczna zmiana ustawy o prawie autorskim (PrAut). 6 czerwca 2007 roku weszła w życie inna zmiana tej ustawy – na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 maja 2006 r., sygn. akt K 5/05 (Dz. U. z dnia 5 czerwca 2006 r., Nr 94, poz. 658) przestał obowiązywać art. 70 ust. 2 PrAut, wymieniający osoby uprawnione do podziału wpływów z tytułu korzystania z utworu audiowizualnego. Nowe uregulowanie tego zagadnienia, którego dotychczasowe rozwiązanie zakwestionował Trybunał Konstytucyjny, już obowiązuje – uchwalona przez Sejm nowelizacja została podpisana przez Prezydenta i opublikowana w Dzienniku Ustaw. Weszła w życie 1 listopada 2007 roku.

16 marca Sejm uchwalił nowelizację ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. To konieczna implementacja unijnej dyrektywy w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej – implementacja o blisko rok spóźniona.

Od 1 stycznia zmieniły się zasady oznaczania publikacji numerami ISBN – zamiast dziesięciu cyfr stosowane są oznaczenia trzynastocyfrowe poprzez dodanie prefiksu 978 (znak kontrolny został przeliczony ponownie według algorytmu numeracji Bookland/ISBN). W 2006 roku książki były oznaczone numerami w dwóch formatach. Na książkach wydanych po 1 stycznia tego roku można drukować już tylko numery mające trzynaście cyfr.

W marcu Sejm uchwalił nowelizację ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. To konieczna implementacja unijnej dyrektywy w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej – implementacja o blisko rok spóźniona.

Pochylmy się znowu nad współtwórczością. Klarowny wyrok Sądu Najwyższego sprzed pięciu lat wyraźnie stawia granicę pomiędzy współtwórczością a działalnością pomocniczą wobec twórczej, nie powodującą powstania wkładu twórczego w dziele. Wyrok, który tym razem prześledzimy, odnosi się również do innej kluczowej kwestii prawa autorskiego – kiedy możemy mówić o utworze i jak w praktyce ustalać czy mamy do czynienia z prawnoautorską ochroną czy nie.

Pochylmy się po raz kolejny nad znowelizowaną już ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych – ustawa, ostatecznie uchwalona 9 maja 2007 roku, a następnie podpisana przez Prezydenta, doczekała się publikacji w Dzienniku Ustaw. Z uwagi na krótkie, zaledwie czternastodniowe vacatio legis, nowa ustawa weszła w życie 20 czerwca (Dz. U. Nr 99, poz. 662).

Z pozoru wyrok Sądu Najwyższego z 8 listopada 2000 r. nie dotyczy branży wydawniczej, został bowiem wydany w sporze pomiędzy Alfredem L., współtwórcą Bolka i Lolka, a Studiem Filmów Rysunkowych w Bielsku- Białej. Ta branżowa nieadekwatność jest jednak pozorna – w istocie orzeczenie to ma kluczowe znaczenie dla praktyki obrotu prawnoautorskiego w Polsce.

Znowu będzie nie o branży wydawniczej, a o filmowej. Ale historia jest chyba jeszcze ciekawsza niż ta dotycząca Bolka i Lolka – tym razem bowiem będzie o seksie (choć niektórzy złoślicy twierdzą, że Bolek i Lolek też jest o seksie), a konkretnie o spektakularnym osiągnięciu Juliusza Machulskiego i kultowym polskim obrazie – „Seksmisji”. To nie tylko wyrok interesujący ze względów – powiedzmy – plotkarsko-kulturalnych, ale również z uwagi na interesującą sentencję prawnoautorską – nie po raz pierwszy Sąd Najwyższy wypowiedział się w kwestii co utworem jest, a co nie.

Tym razem będzie o prawie cytatu. Przedmiotem sporu był plakat, i to bardzo znany plakat – charakterystyczny szeryf z napisem „Solidarność” na wysokości głowy i podpisem „W samo południe 4 czerwca 1989”, trzymający w ręku kartkę z napisem „wybory”, a nad gwiazdą szeryfa mający plakietkę z napisem „Solidarność”. Chodziło, rzecz jasna, o wołanie Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” o wzięcie udziału w pierwszych wolnych wyborach w RP. Dziesięć lat później na okładce tygodnika „Polityka” zamieszczono zmodyfikowany plakat z szeryfem – opuszczono obydwa napisy, w zamian za to zamieszczono tekst „10 lat na wolności. Historia III RP. Raport specjalny”. Okładka ilustrowała zamieszczony w numerze artykuł opatrzony takim tytułem, opublikowany w związku z dziesiątą rocznicą wyborów. Plakat wykorzystano bez wiedzy i zgody autora, nie podano jego nazwiska, nie otrzymał też z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Twórca plakatu – Tomasz Sarnecki – uznał to za naruszenie jego praw autorskich i wystąpił z powództwem przeciwko Spółdzielni Pracy „Polityka”, wydawcy tygodnika, oraz Jerzemu Baczyńskiemu, redaktorowi naczelnemu pisma.

1 września 2006 roku na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 stycznia 2006 r. przestał obowiązywać art. 108 ust. 3 ustawy o prawie autorskim (PrAut), regulujący procedurę zatwierdzania tabel wynagrodzeń. Trwają prace legislacyjne nad zapełnieniem prawnej luki będącej skutkiem tego wyroku.