21 sierpnia 2019

Jak to było dotychczas?

Do tej pory w sprawach o naruszenie praw autorskich płaciło się następujące koszty sądowe: w przypadku pozwu o ochronę niemajątkowych praw autorskich (niezależnie od liczby żądań zawartych w pozwie, np. o zaniechanie naruszania poprzez wycofanie książki z obrotu, o zamieszczenie oświadczenia z przeprosinami) – 600 zł (dotychczasowy art. 26 ust. 1 pkt 4 u.k.s.s.c.), zaś w przypadku pozwu o ochronę majątkowych praw autorskich – 5 proc. wartości dochodzonego roszczenia (dotychczasowy art. 13 ust. 1 u.k.s.s.c.). Analogicznie były uregulowane opłaty sądowe w przypadku spraw o ochronę praw do patentu, znaku towarowego czy wzoru przemysłowego, a także spraw o roszczenia związane ze zwalczaniem nieuczciwej konkurencji (jednorazowa ryczałtowa opłata 600 zł za roszczenia niemajątkowe + 5 proc. dochodzonych kwot roszczeń pieniężnych, np. zadośćuczynień, odszkodowań).

Nowe regulacje

Teraz sytuacja się całkowicie zmienia – pozwy o ochronę praw autorskich wnoszone od dzisiaj, tj. od środy 21 sierpnia 2019 r., należy opłacać zupełnie inaczej i niestety drożej. I tak zgodnie z nowymart. 26a u.k.s.s.c.:

„Art. 26a. 1. W sprawach o: 1) ochronę praw autorskich i praw pokrewnych jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz ochronę innych praw na dobrach niematerialnych, w tym europejskich praw własności intelektualnej, 2) zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji – pobiera się od pozwu opłatę stałą lub stosunkową w kwocie określonej w art. 13–13d od każdego roszczenia pieniężnego, a od każdego innego roszczenia stałą w kwocie 300 złotych.

2. Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o:

1) zabezpieczenie dowodów, o którym mowa w art. 80 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1231);

2) zobowiązanie naruszającego autorskie prawa majątkowe lub innej osoby do udzielenia informacji lub udostępnienia dokumentacji, o których mowa w art. 80 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych;

3) zabezpieczenie dowodów, o którym mowa w art. 2861 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 776, z 2018 r. poz. 2302 oraz z 2019 r. poz. 501);

4) zobowiązanie naruszającego patent, dodatkowe prawo ochronne lub prawo z rejestracji do udzielenia informacji, o których mowa w art. 2861 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej;

5) zabezpieczenie dowodów, o którym mowa w art. 36b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2018 r. poz. 432);

6) zobowiązanie naruszającego wyłączne prawo lub innej osoby do udzielenia informacji lub udostępnienia dokumentacji, o których mowa w art. 36b ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin.”

Opłaty sądowe od roszczeń majątkowych

Przywołajmy zatem nowe brzmienie art. 13 u.k.s.s.c.  (który do tej pory mówił o opłacie stosunkowej wynoszącej 5 proc. wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, nie mniej niż 30 zł, a nie więcej niż 100 tys. zł). Obecne brzmienie tego przepisu jest następujące:

„Art. 13. 1. W sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:

1) do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;

2) ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;

3) ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;

4) ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;

5) ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;

6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;

7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.

2. W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.”

Co to oznacza w praktyce?

Otóż wyobraźmy sobie, że wnosimy do sądu pozew o ochronę praw autorskich. Są to roszczenia zarówno dotyczące naruszenia autorskich praw osobistych, jak i autorskich praw majątkowych. Dodatkowo domagamy się, by sąd zobowiązał pozwanego do udzielenia informacji oraz umożliwienie wglądu do dokumentacji mających znaczenie dla określenia naszych roszczeń. Naruszenie nadal trwa, bo książka, którą uważamy za plagiat naszej publikacji, jest nadal w obrocie handlowym.

Ile zapłacilibyśmy sądowi zgodnie z poprzednio obowiązującymi przepisami?

1) Roszczenia niemajątkowe (o zaniechanie naruszenia praw autorskich poprzez wycofanie książki z dystrybucji, o usunięcie skutków naruszania praw autorskich poprzez złożenie oświadczenie o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie w trojaki sposób, tj. w prasie ogólnopolskiej, w prasie branżowej, na stronie internetowej pozwanego) – 600 zł

2) Roszczenia majątkowe (zadośćuczynienie 10 000 zł, odszkodowanie 30 000 zł) – 2000 zł

3) Wniosek o zobowiązanie pozwanego do udzielenia informacji oraz umożliwienie wglądu do dokumentacji mających znaczenie dla określenia naszych roszczeń – 0 zł

Razem: 2600 zł

A ile zapłacimy sądowi teraz?

1) Roszczenie o zaniechanie naruszania praw autorskich poprzez wycofanie książki z dystrybucji – 300 zł

2) Roszczenie o usunięcie skutków naruszania praw autorskich poprzez złożenie oświadczenie o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie w trojaki sposób, tj. w prasie ogólnopolskiej, w prasie branżowej, na stronie internetowej pozwanego – 900 zł (3×300 zł)

3) Roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie autorskich praw osobistych w kwocie 10 tys. zł – 500 zł

4) Roszczenie o odszkodowania za naruszenie autorskich praw majątkowych w kwocie 30 tys. zł – 1500 zł

5) Wniosek o zobowiązanie pozwanego do udzielenia informacji oraz umożliwienie wglądu do dokumentacji mających znaczenie dla określenia naszych roszczeń – 200 zł

Razem: 3400 zł

Wzrost opłat za zawezwanie do próby ugodowej

Niestety skończyło się eldorado, dzięki któremu w sposób bardzo dogodny kosztowo można było rozwiązywać sprawy o naruszenie praw autorskich czy innych praw własności intelektualnej bądź dóbr osobistych. Chodzi o funkcjonujące w procedurze cywilnej sądowe postępowanie pojednawcze, czyli postępowanie z wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Dotychczas opłaty sądowe wynosiły: 40 zł przy wartości przedmiotu sporu do 10 tys. zł, 300 zł przy wartości przedmiotu sporu przekraczającej 10 tys. zł. Obecnie opłata sądowa od takich wniosków wynosi 1/5 część opłaty stałej bądź stosunkowej, ustalonej zgodnie z normami u.k.s.s.c. Przykład: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej obejmuje zarówno roszczenia niemajątkowe, jak i majątkowe – analogiczne jak w przykładzie przywołanym powyżej.

Ile zapłacilibyśmy sądowi zgodnie z poprzednio obowiązującymi przepisami?

1) Roszczenia niemajątkowe (o zaniechanie naruszenia praw autorskich poprzez wycofanie książki z dystrybucji, o usunięcie skutków naruszania praw autorskich poprzez złożenie oświadczenie o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie w trojaki sposób, tj. w prasie ogólnopolskiej, w prasie branżowej, na stronie internetowej pozwanego) – 0 zł

2) Roszczenia majątkowe (zadośćuczynienie 10 000 zł, odszkodowanie 30 000 zł) – 300 zł

3) Wniosek o zobowiązanie pozwanego do udzielenia informacji oraz umożliwienie wglądu do dokumentacji mających znaczenie dla określenia naszych roszczeń – 0 zł

Razem: 300 zł

A ile zapłacimy sądowi teraz?

1. Roszczenie o zaniechanie naruszania praw autorskich poprzez wycofanie książki z dystrybucji – 60 zł (1/5 od 300 zł)

2. Roszczenie o usunięcie skutków naruszania praw autorskich poprzez złożenie oświadczenie o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie w trojaki sposób, tj. w prasie ogólnopolskiej, w prasie branżowej, na stronie internetowej pozwanego – 180 zł (1/5 od kwoty 900 zł)

3. Roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie autorskich praw osobistych w kwocie 10 tys. zł – 100 zł (1/5 od 500 zł)

4. Roszczenie o odszkodowania za naruszenie autorskich praw majątkowych w kwocie 30 tys. zł – 300 zł (1/5 od 1500 zł)

5. Wniosek o zobowiązanie pozwanego do udzielenia informacji oraz umożliwienie wglądu do dokumentacji mających znaczenie dla określenia naszych roszczeń – 40 zł (1/5 od 200 zł)

Razem: 680 zł

Trzeba przyznać, że jest to bardzo duża „podwyżka”, szczególnie że sąd prowadzący postępowanie zainicjowane takim wnioskiem nie rozpoznaje sprawy merytorycznie, więc nie wkłada w nią wielkiego wysiłku – jego działanie ogranicza się do zbadania przesłanek formalnych, a jeśli sa one spełnione do wyznaczenie posiedzenia i wezwania nań stron. Większość takich spraw kończy się na jednym posiedzeniu, na którym dochodzi bądź nie dochodzi do zawarcia między stronami ugody.

Jednocześnie warto dodać, że narzędzie w postaci zawezwania do próby ugodowej przedsądowej jest bardzo cenne – przede wszystkim pozwala na przerwanie biegu przedawnienia roszczeń bez konieczności formułowania często skomplikowanego pozwu, gromadzenia wszelkich dowodów etc. Po drugie daje możliwość – w niektórych przypadkach – korzystnych rozwiązań podatkowych, ale to już zupełnie inna opowieść.

Zwolnienie od kosztów sądowych

Rzecz jasna, nadal w procedurze cywilnej funkcjonuje instytucja zwolnienia od kosztów sądowych – w całości bądź w części. By jednak je uzyskać, trzeba wykazać, że sytuacja wnioskodawcy jest taka, iż nie jest on w stanie ponieść tych kosztów „bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny”. W praktyce oznacza to złożenie precyzyjnego „oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania”, do którego niejednokrotnie dołącza się dodatkowe dokumenty, np. na potwierdzenie uzyskiwanych dochodów, bądź świadczące o ich nieuzyskiwaniu, dokumentujące koszty utrzymania, kwestie zaciągniętych i spłacanych zobowiązań, sytuację rodzinną, zdrowotną etc. Wzór takie oświadczenia, a także samego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych można uzyskać w formie drukowanej w większości sądów, zaś w wersji elektronicznej w internecie, chociażby na stronach internetowych wielu sądów.

Joanna Hetman-Krajewska

adwokat, radca prawny Kancelaria Prawnicza PATRIMONIUM