Zlecenie składki

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne określa ustawa z dnia 13 października 1998r o systemie ubezpieczeń społecznych (usus). Zgodnie z art. 1 usus ubezpieczenia społeczne obejmują: ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenia rentowe, ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa zwane ubezpieczeniem chorobowym oraz ubezpieczenie
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zwane ubezpieczeniem wypadkowym.
Ustawa w art. 6 ust. 1 usus zawiera katalog tytułów uprawniających do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Jednym z takich tytułów, o czym mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 4 usus, jest wykonywanie pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Osoby wykonujące pracę na podstawie wyżej wymienionych umów, zwane w ustawie zleceniobiorcami, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Powyższy przepis odnosi się jednak
do sytuacji, gdy wykonywanie umowy zlecenia jest jedynym tytułem do objęcia wyżej wymienionymi ubezpieczeniami, tzn. w sytuacji, gdy umowa zlecenia stanowi wyłączne źródło zatrudnienia. Wówczas zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 usus wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia stanowi obowiązkowy tytuł ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowego powstaje z mocy prawa (ex lege), od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy, a trwa do rozwiązania lub wygaśnięcia umowy. Płatnik (zleceniodawca) zobligowany jest zgłosić ubezpieczonego (zleceniobiorcę) do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowego.
W dalszej kolejności, podleganie ubezpieczeniom wypadkowym uzależnione jest, czy zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom emerytalmenu i rentowym obowiązkowo (np. umowa zlecenie stanowi jedyny tytuł objęcia ubezpieczeniem) lub dobrowolnie (np. ubezpieczenie obowiązkowe wynika z tytułu umwy
o pracę z pracodawcą nie będącym zleceniodawcą) oraz gdzie wykonuje pracę. W świetle art. 12 ust. 1 i ust. 3 usus, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają jedynie zleceniobiorcy objęci obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi, którzy wykonują pracę w siedzibie
lub miejscu działalności zleceniodawcy. Wobec powyższego nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu zleceniobiorcy, którzy wykonują pracę w siedzibie zleceniodawcy, ale nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i nie zgłosili się do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ponadto nie podlegaja ubezpieczeniu wypadkowemu zleceniobiorcy, którzy są objęci ubezpieczeniami emenrytalnym i rentowym, ale prace wykonuja w innym miejscu niż siedziba lub miejsce działalności zleceniodawcy -art. 12 ust. 3 usus. W zależności od woli zleceniobiorcy może on zostać zgłoszony do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego – art. 11 ust. 2 usus. Wniosek w sprawie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zleceniobiorca składa do płatnika, który przekazuje go na formularzu ZUS ZUA do właściwej jednostki organizacyjnej ZUS.
Zleceniobiorca w tym samym okresie. w którym podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalmenu i rentowym podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu – art. 66 ust. 1 pkt. 1 lit. e
i art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świaczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych (Dz.U. 2004, Nr 210, poz. 2135).
Jeżeli umowa zlecenia zawierana jest z osobą mającą ustalone prawo do emerytury lub renty wówczas zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu na zasadach przedstawionych powyżej oraz dobrowolnie chorobowemu. Emeryt lub rencista związany dwoma lub więcej umowami zlecenia obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
z jednej wybranej umowy. W odniesieniu do pozostałych umów ubezpieczenia emerytalne lub rentowe
są dobrowolne. Obowiązkowa jest wyłącznie składka na ubezpieczenie zdrowotne. W sytuacji, gdy emeryt pozostaje w stosunku pracy i jednocześnie zawiera umowę zlecenia wówczas innym podmiotem wówczas
z tytułu umowy zlecenia podlega dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,
zaś obowiązkowo podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Zawierając umowę zlecenia z uczniem lub studentem do 26 roku życia, zleceniobiorcy takiego nie zgłasza się do ubezpieczeń społecznych, ani do ubezpieczenia zdrowotnego. Odmiennie sytuacja kształtuje się, gdy osoba taka ma równocześnie zawartą ze zleceniobiorcą umowę o pracę lub w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz własnego pracodawcy. Wówczas umowa zlecenia w zakresie ubezpieczeń społecznych będzie traktowana jako umowa o pracę.
W przypadku, gdy zleceniobiorca jest rówocześnie zatrudniony w innym zakładzie pracy na umowę o pracę i z tego tytułu otrzymuje minimalne wynagrodzenie lub wyższe od minimalnego wówczas z tytułu umowy o pracę obowiązkowo podlega ubezpiezeniom emerytalnemu i rentowym. Wówczas zleceniobiorca z tytułu umowy zlecenia może podlegać ubezpieczeniu emerytalmemu i rentowym, maja one charakter dobrowolny.
W sytuacji, gdy zleceniobiorca wykonuje równocześnie dwie lub więcej umowy zlecenia wówczas obowiązkowo podlega on ubezpieczeniom emerytalmenu i rentowym z tytułu pierwszej wykonywanej umowy. Z tytułu pozostałych umów ubezpieczenia emerytalnei rentowe są dobrowolne. Zleceniobiorcy
w takiej sytuacji służy prawo wyboru umowy, od której będzie miał obowiązek opłacac składki
na ubezpieczenia społeczne.
Zgodnie z uregulowaniem art. 4 pkt. 2 lit. a usus zleceniodawca jest w stosunku do zleceniobiorcy płatnikiem składek i to na nim ciąży obowiązek pobrania i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujacych prace na podstawie umowy zlecenia stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskiwany z tytułu umowy zlecenia. Płatnik lub osoba obowiązana do działania w imieniu płatnika za nie dopełnienie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie ponosi odpowiedzialność zagrożoną karą grzywny do 5000 zł.
Podsumowując, w opisanym stanie faktycznym mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów
do ubezpieczenia. Przyjmując założenie, że pielęgniarki, będące pracownicami współpracujących przychodni wykonują pracę w stosunku do macierzystego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na pełny etat. Wówczas jako zleceniobiorcy podlegać będą ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie, gdyż ubezpieczenie obowiązkowe wynika z tytułu umowy o pracę z pracodawcą nie będącym zleceniodawcą. Objęcie zleceniobiorcy wykonującego pracę w siedzibie lub miejscu działalności zleceniodawcy ubezpieczeniem wypadkowym uzależnione jest od dobrowolnego przystąpienia
do ubezpieczenia emerytalnego i rentowych. W zależności od woli zleceniobiorcy może on zostać zgłoszony do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego – art. 11 ust. 2 usus. Zleceniobiorca podlegał będzie natomiast ubezpieczeniu zdrowotnemu. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie, włącznie z wypłatami z zysku, w poprzednim kwartale.
W IV kwartale 2008 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie, włącznie z wypłatami z zysku wynosiło 3.322,09 zł. Minimalna podstawa wymiaru i kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne w okresie
od 1 marca 2009 r. wynosi: 224,24 zł (9%).