Wypowiedzenie zmieniające
Zgodnie z brzmieniem art. 29 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. Nr 21, poz. 94 ze zm.), zwaną dalej „kp”, umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, natomiast zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej (§ 4).
Potrzebą uzasadniającą zmianę warunków pracy jest konieczność zmiany istotnych warunków umowy o pracę, tj. istotnych zarówno z mocy ustawy jak i z mocy umowy o pracę (zmiana stanowiska, miejsca pracy; istotna zmiana rozkładu czasu pracy; zmiana warunków płacy- obniżenie wynagrodzenia). Zmiana warunków płacy na mniej korzystne może być dokonana tylko w formie wypowiedzenia warunków pracy i płacy, czyli tzw. wypowiedzenia zmieniającego. Wypowiedzenie to nie ma na celu rozwiązania stosunku pracy, a jedynie jego przekształcenie.
Zgodnie z brzmieniem art. 42 § 2 kp, warunkiem wypowiedzenia zmieniającego jest przedstawienie na piśmie nowych warunków. Zmiana warunków jest uzależniona od zgody drugiej strony umowy, a w razie odmowy ich przyjęcia, skutkiem takiej odmowy jest ustanie stosunku pracy z nadejściem końca okresu wypowiedzenia.
Do wypowiedzenia zmieniającego znajdują zastosowanie ogólne postanowienia dotyczące wypowiedzenia. Zgodnie z art. 42 § 3 kp, w razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków. Rozwiązanie takie pociąga za sobą wszystkie skutki rozwiązania dokonanego przez pracodawcę. Należy wskazać, iż przepisy nie wskazują formy w jakiej powinno zostać złożone oświadczenie pracownika- może zostać dokonane również w formie ustnej.
Zgodnie z art. 42 § 3 kp, w zależności od tego, czy pracownik wyraża w przepisanym terminie zgodę na nowe warunki, czy też odmawia ich przyjęcia, mogą wystąpić dwa różne skutki wypowiedzenia warunków pracy lub płacy:
– pracownik przyjął zaproponowane warunki- z upływem okresu wypowiedzenia następuje zmiana treści stosunku pracy,
– pracownik odmówił przyjęcia zaproponowanych nowych warunków- następuje rozwiązanie stosunku pracy z upływem okresu wypowiedzenia.
Ocena wypowiedzenia zmieniającego wymaga uwzględnienia nie tylko słusznego interesu pracownika, ale również interesów pracodawcy. Wypowiedzenie pracownikowi dotychczasowych warunków pracy i płacy jest nieuzasadnione, jeżeli pracodawca nie wykaże, że jest ono niezbędne z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy. Wypowiedzenie zmieniające może stanowić skutek określonego zaniedbania wywiązywania się z obowiązków pracowniczych. W świetle obowiązujących przepisów prawa pracy, wypowiedzenie warunków pracy nie jest wprawdzie karą porządkową ale może stanowić środek dyscyplinujący (wyrok SN z dnia 26 lipca 1979 r., I PR 64/79).
Wypowiedzenie zmieniające może być przez pracownika zaskarżone do sądu pracy na podstawie art. 45 § 1 w zw. z art. 42 § 1. Odmowa przyjęcia propozycji pracodawcy nie jest warunkiem dopuszczalności tego zaskarżenia. Pracownik może:
– żądać uznania jego bezskuteczności lub przywrócenia do pracy,
– żądać przywrócenia poprzednich warunków pracy;
– żądać odszkodowania z tytułu rozwiązania stosunku pracy, do którego dochodzi na skutek niezgodnego z prawem wypowiedzenia zmieniającego.
Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę, natomiast żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę (§ 1 i § 2 art. 264 kp).
Reasumując, pracodawca nie może dokonać zmiany warunków płacy poprzez wręczenie zmiany warunków umowy o pracę na podstawie art. 29 § 4 kp. Powyższe powinno zostać dokonane poprzez wypowiedzenie warunków pracy i płacy, czyli wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 kp). Wypowiedzenie zmieniające, na podstawie art. 42 § 1 kp umożliwia pracownikowi skorzystanie z przepisów dotyczących wypowiedzenia umowy o pracę na zasadach ogólnych (ochrona przed zwolnieniem- umowy na czas nieokreślony, ochrona przedemerytalna; odwołanie do sądu).
Podstawa prawna:
– art. 29 § 1 i 4, art. 42 i art. 264 kp ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. Nr 21, poz. 94 ze zm.)
