Porada-urlop wypoczynkowy

W zakresie uregulowań prawa pracy dotyczących urlopów wypoczynkowych obowiązuje zasada corocznego urlopu wypoczynkowego. Oznacza ona, że pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. W praktyce zdarza się, rzecz jasna, że pracownik nie wykorzysta urlopu zgodnie z powyższą zasadą. W takiej sytuacji – zgodnie z art. 168 Kodeksu pracy – zaległego urlopu należy udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Warto przypomnieć o jeszcze jednej zasadzie prawa pracy dotyczącej urlopów wypoczynkowych – urlopu należy udzielić w naturze, a jedynie wyjątkowo można wypłacić w zamian za to ekwiwalent za niewykorzystany urlop.

Niemniej wątpliwości budzi możliwość skierowania pracownika na „przymusowy” urlop wypoczynkowy. Wątpliwości te pogłębia wyraźna regulacja art. 1671 Kodeksu pracy, obowiązująca od 1 stycznia 2003 roku, zgodnie z którą w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. To wyraźne uregulowanie można interpretować następująco – tylko w tym jednym przypadku, tj. w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, ustawodawca nakłada na pracownika obowiązek wykorzystania zaległego urlopu, a tym samym daje pracodawcy uprawnienie do skierowania pracownika na „przymusowy” urlop. Przyjęcie takiej interpretacji oznacza, że w innych sytuacjach pracodawca nie ma możliwości wysłania pracownika na „przymusowy” urlop.

Można spotkać się jednak z odmiennym stanowiskiem, zgodnie z którym w pewnych sytuacjach realizacja uregulowań Kodeksu pracy daje pracodawcy prawo do wysłania pracownika na urlop bez jego zgody. Z poglądem takim stykamy się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym znajdujemy m.in. następującą tezę: „jeżeli pracownik odmawia wykorzystania zaległego urlopu, pracodawca postępując zgodnie z art. 168 k.p., może udzielić go nawet bez jego zgody. Ekwiwalent pieniężny przysługuje tylko wtedy, gdy wykorzystanie urlopu w naturze nie jest możliwe” (wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r., I PK 124/05).

Trudno nie zgodzić się z powyższym poglądem. Należy jednak pamiętać, że udzielenie zaległego urlopu powinno odbywać się po konsultacji z pracownikiem. Dopiero w sytuacji, gdy pracodawca nie może dojść do porozumienia z pracownikiem, sam podejmuje decyzję o terminie, w którym zostanie udzielony urlop. Należy pamiętać, że generalnie – zgodnie z art. 163 § 1 oraz § 11 Kodeksu pracy – pracodawca sam podejmuje ostateczną decyzję co do okresów, w których pracownicy korzystają z urlopów wypoczynkowych. Ustawodawca przewiduje dwa tryby udzielania urlopów wypoczynkowych: 1. zgodnie z planem urlopów, ustalanym przez pracodawcę, który bierze pod uwagę wnioski pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy, 2. bez ustalania planu urlopów po porozumieniu z pracownikiem (dotyczy pracodawców, u których zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na nieustalanie planu urlopów albo u których nie działa zakładowa organizacja związkowa).

Kolejną zasadą prawa pracy w zakresie uregulowań dotyczących urlopów wypoczynkowych jest zasada ciągłości urlopu. Zgodnie z art. 152 k.p. pracownik ma prawo do nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego, który – na podstawie art. 162 k.p. – może na wniosek pracownika zostać podzielony na części, przy czym co najmniej jedna jego część powinna trwać nie mniej niż 14 dni kalendarzowych. Oznacza to, że podzielenie urlopu na części jest co do zasady uprawnieniem pracownika. Wydaje się jednak, że w sytuacji „przymusowego” urlopu pracodawca ma prawo zadecydować o podziale zaległego urlopu pracownika chociażby z uwagi na fakt, iż, udzielając urlopów, pracodawca ma brać pod uwagę zapewnienie normalnego toku pracy.

Podstawa prawna: art. 152 – 173 Kodeksu pracy; rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.