Jakie warunki należy spełnić by nabyć prawo do renty?
Prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo, a także po osiągnięciu wieku emerytalnego, jest jednym z podstawowych praw przysługujących każdemu obywatelowi na podstawie art. 67 Konstytucji RP. Renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa oraz renta rodzinna zostały uregulowane ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych .
Zgodnie z art. 57 niniejszej ustawy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje po łącznym spełnieniu następujących warunków.
Po pierwsze ubezpieczony jest niezdolny do wykonywania pracy. Zgodnie z art. 12 ustawy oznacza to całkowitą lub częściową utratę możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu. Z całkowitą niezdolnością do wykonywania pracy będziemy mieli do czynienia, gdy dana osoba utraci zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast niemożność wykonywania pracy w stopniu znacznym będzie przemawiać za częściową niezdolnością. Dodatkowo należy wskazać, iż za faktem niezdolności do pracy przemawia także brak rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu .
Kolejnym koniecznym warunkiem do nabycia renty jest istnienie wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych, wynikających z art. 6 i 7 ww. ustawy. Do okresów składkowych zaliczamy m.in.: okresy ubezpieczenia, czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim, okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby, działalności kombatanckiej czy pobierania zasiłku macierzyńskiego. Natomiast do okresów nieskładkowych zaliczamy okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy, zasiłków z ubezpieczenia społecznego, chorobowego lub opiekuńczego.
Spełnieniem warunku posiadania wymaganego okresu składowego i nieskładkowego, zgodnie z art. 57 ustawy, jest osiągnięcie przez ubezpieczonego ww. okresów, w łącznym wymiarze:
1) 1 roku – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;
2) 2 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
3) 3 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
4) 4 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
5) 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.
Okres 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w stosunku do osób, u których niezdolność powstała po ukończeniu 30 lat, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej. Natomiast, gdy pracownik nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia:
– przed ukończeniem 18 lat albo
– w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej
oraz
do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.
Konkludując, pracownicy, którzy spełnią wyżej określone warunki, mają prawo do otrzymania renty stałej, gdy niezdolność do pracy jest trwała, natomiast renty okresowej, gdy niezdolność do pracy ma charakter czasowy. Natomiast w sytuacji spełnienia przez ubezpieczonego wyżej wymienionych warunków oraz uzyskania orzeczenia o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, istnieje możliwość nabycia prawa do renty szkoleniowej przyznawanej na okres 6 miesięcy.
Podstawa prawna:
art. 6, art. 7, art. 12 oraz art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
