Odpowiedzialność pracodawcy za wykroczenia przeciw prawom pracownika
Odpowiedzialności za wykroczenia, zgodnie z ustawą Kodeks wykroczeń, podlega ten, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 złotych lub nagany. W przypadku popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika zgodnie z art. 281 Kodeksu pracy (dalej: KP) odpowiedzialność ponosi pracodawca lub osoba, która działa w jego imieniu.
Komentowany przepis w pierwszej kolejności zalicza do wykroczeń popełnionych przez pracodawcę zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę (zgodnie z art. 22 KP) a także niepotwierdzenie na piśmie umowy o pracę zawartej z pracownikiem, w sytuacji, gdy umowa ta powinna być zawarta najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy. Kolejnym wykroczeniem jest wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę w sposób, który rażąco narusza przepisy prawa pracy np. poprzez zwolnienie pracownicy w ciąży.
Dodatkowo pracodawca, który poprzez swoje działania narusza przepisy o czasie pracy, np. zmusza do pracy w godzinach nadliczbowych pracownice w ciąży, czy też nie przestrzega przepisów związanych z uprawnieniami pracowników w związku z rodzicielstwem lub regulacji dotyczących zatrudniania młodocianych, również będzie podlegać odpowiedzialności za wykroczenie. Naruszeniem praw pracowników będzie także stosowanie kar, które nie są przewidziane w KP, a także nie prowadzenie przez pracodawcę dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy, jak również akt osobowych pracowników, mimo iż obowiązek taki wynika z art. 94 pkt 9a KP.
Kolejny przepis, a mianowicie 282 KP, przewiduje odpowiedzialność tych wszystkich osób, na których spoczywa obowiązek realizowania praw pracowniczych zawartych w tej regulacji. Chodzi tu m.in. o nie wypłacenie w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika (wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 85 § 2 KP) albo bezpodstawne obniżenie jego wymiaru. Wykroczeniem jest także naruszenie art. 161, 1672 i 168 KP, a mianowicie nie udzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego a także nie wydanie świadectwa pracy, mimo obowiązku ciążącego na pracodawcy zgodnie z art. 97 KP.
Ostatnia grupa wykroczeń zawartych w KP dotyczy naruszenia przepisów BHP. Podmiotem odpowiedzialnym za takie wykroczenia będzie osoba, która podejmuje czynności związane z bezpieczeństwem i higieną pracy. Art. 283 KP przewiduje odpowiedzialność m.in. za nie zawiadomienie właściwego inspektora pracy oraz prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy, utrudnianie działań Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności uniemożliwienie prowadzenia wizytacji zakładu pracy lub nie udzieleniu informacji niezbędnych do wykonywania jej zadań.
Minimalna kara grzywny przewidziana w KP za opisane wyżej wykroczenia wynosi 1000 zł, a maksymalna 30 000 zł. Natomiast zgodnie z art. 96 § 1a ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, w sprawach, w których oskarżycielem publicznym jest właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy można nałożyć grzywnę w wysokości do 2000 zł. Jednakże, jeżeli ukarany co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w KP popełnia w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy może w postępowaniu mandatowym nałożyć grzywnę w wysokości do 5000 zł.
Podstawa prawna:
art. 281, 282, 283 Kodeksu pracy
