ZUS – pytanie

W sytuacji, gdy egzekucja została skierowana do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego wówczas mamy do czynienia z tzw. zbiegiem egzekucji – 773 k.p.c. Prowadzący egzekucję wierzytelności na podstawie tytułu wykonawczego np. komornik sądowy jak i administracyjny organ egzekucyjny (np. naczelnik urzędu skarbowego) dokonują wstrzymania czynności egzekucyjnych na wniosek: wierzyciela, dłużnika lub z urzędu i przekazują akta egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się siedziba komornika lub administracyjnego organu egzekucyjnego, który pierwszy wszczął egzekucję – III CZP 89/02. Sąd rejonowy w terminie 14 dni wydaje postanowienie, określa, który organ egzekucyjny, sądowy czy administracyjny ma dalej prowadzić łącznie egzekucję w trybie właściwym dla danego organu. Rozpatrując sprawę sąd bierze pod uwagę stan każdego z postępowań egzekucyjnych, jeżeli są one w równym stopniu zaawansowane, wysokość egzekwowanych należności i kolejność ich zaspokajania. Jeżeli egzekucje są prowadzone w celu zrealizowania zastawu rejestrowego lub skarbowego, łączne prowadzenie egzekucji przejmuje organ egzekwujący należność korzystająca z pierwszeństwa zaspokojenia. Wraz z wydaniem niniejszego rozstrzygnięcia sąd postanawia, które z dokonanych czynności egzekucyjnych pozostają w mocy. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie stronom oraz administracyjnemu organowi egzekucyjnemu. W przypadku wystąpienia dalszych zbiegów egzekucji do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego, łączne prowadzenie egzekucji przejmuje organ egzekucyjny wyznaczony przy pierwszym zbiegu egzekucji. Wstrzymanie czynności egzekucyjnych nie powoduje zawieszenia postępowania egzekucyjnego, lecz skutkuje niedokonywaniem dalszych czynności z uwagi na zbieg egzekucji. Komornik sądowy dokonując zajęcia wynagrodzenia pracownika za pracę w trybie art. 880 i nast. k.p.c lub art. 72-75 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zawiadomieniu poucza pracodawcę o ciążących na nim obowiązkach oraz skutkach niezastosowania się do nich – art. 882, 886 k.p.c. Pracodawca wypłaca dłużnikowi jedynie cześć wynagrodzenia wolną od zajęcia. Zajęcie dotyczy w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia., jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy. Pracodawca zabezpieczając interesy wierzycieli może przekazywać zajętą cześć wynagrodzenia do depozytu sądowego.
Prowadząc egzekucję z wynagrodzenia za pracę odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy kodeksu pracy. Ustawodawca realizując gwarancję ochrony wynagrodzenia za pracę w sposób enumeratywny wskazał należności, które mogą być z wynagrodzenia potrącane. Katalog przestawiony w art. 87 par. 1 k.p. nie może być samowolnie poszerzany, konieczna jest pisemna zgoda pracownika. Ponadto, wskazać należy, że również postanowienia układu zbiorowego pracy nie mogą ingerować w materię ochrony wynagrodzenia za pracę- art. 240 par 3 k.p. Przepis art. 87 i nast. k.p określają zasady oraz zakres dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę. Ustawodawca w kodeksie pracy ustalił nie tylko rodzaj należności podlegających potraceniu, ale także wprowadził zasady określające kolejność potrącania określonych należności co zabezpiecza również interes wierzycieli. Zgodnie z kodeksem pracy potracenia z wynagrodzenia za pracę dokonujemy po uprzednim odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne (art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dn. 13 października o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 24 ustawy z dnia 23 stycznia 2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia) oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych ( art. 31 i 32 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Ponadto od 01 stycznia 2001r. wprowadzony został obowiązek pobierania przez pracodawcę z wynagrodzeń pracowników składek związkowych w zadeklarowanej przez pracownika wysokości i przekazywania ich na wskazany przez zakładową organizację związkową rachunek bankowy (art. 33(1) ustawy o związkach zawodowych). W pierwszej kolejności z wynagrodzenia za prace potrąceniu podlegają składki na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczka na podatek dochodowy. W dalszej kolejności dopiero potrącamy z wynagrodzenia za pracę sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych. Dokonywanie potrąceń za zaspokojenie wierzytelności opatrzonych tytułem wykonawczym jest dla pracodawcy obowiązkowe i odbywa się w trybie art. 880-888 k.p.c lub w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, chyba że kodeks pracy przewiduje w tym względzie odmienne uregulowania – art. 90 k.p.

Zgodnie z dyspozycją art. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w całości płatnicy składek. Natomiast według art. 18 w/w ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy. Natomiast podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe art. 20 w/w ustawy. Szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. Od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika odsetki za zwłokę, na zasadach i wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa. Obowiązek zapłaty odsetek od nieuiszczonych w terminie składek na ubezpieczenie społeczne nie jest uzależniony od winy płatnika – I UK 362/06.

Definicję pojęcia przychodu ze stosunku pracy ustawodawca zawarł w art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartości pieniężne świadczeń naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. O tym, czy świadczenie jest przychodem ze stosunku pracy decyduje okoliczność, czy może je otrzymać wyłącznie pracownik w rozumieniu art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych., czy także inne osoba niezwiązana – SA/Łd 465/94. Dla powstania obowiązku podatkowego z tytułu przychodu nie ma znaczenia fakt nazwania świadczenia pieniężnego przez strony umowy o pracę np. odszkodowaniem którego podstawą jest tzw. Klauzula niekonkurencyjności – III S.A. 5154/98

W związku z powyższym w dokumentach rozliczeniowych z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych pracodawca winien wskazać tytułem wynagrodzenia netto kwotę 1826,00 zł, gdyż to ona stanowi przychód pracownika po odliczeniu składek ubezpieczeniowych i zaliczki na podatek dochodowy. Wynagrodzenie brutto stanowi podstawę od której na zasadzie art. 87 k.p odliczane są m.in. składki na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Następnie od pozostałej po odliczeniu w/w składek części wynagrodzenia dokonuje się potrącenia wymagalnych wierzytelności na zasadach określonych w art. 87 i nast. k.p. Potrącanie należności z wynagrodzenia za pracę na podstawie innych tytułów, dokonywane bez zgody pracownika lub dokonywane w większym rozmiarze niż przewiduje to kodeks, stanowi naruszenie przepisów co w konsekwencji kwalifikowane jest jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Dochodzenie przez pracownika na drodze postępowania sądowego roszczenia o wynagrodzenie za pracę, bezprawnie potrąconego przez pracodawcę na zaspokojenie długu pracownika wobec osoby trzeciej, nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego – I PKN 206/99.