Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności pracownika do pracy

Zgodnie z art. 92 k.p. za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

a) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną – trwającą łącznie do 33 dnia w ciągu roku kalendarzowego – pracownika zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące
u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu;

b) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży – w okresie wskazanym w pkt. a – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia;

c) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów – w okresie wskazanym w pkt. a – pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

Okres czasowej niezdolności pracownika do pracy potwierdzony musi być stosownym zaświadczeniem lekarskim. Zaświadczenie lekarskie ubezpieczony jest obowiązany dostarczyć nie później niż w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania płatnikowi zasiłku. Niedopełnienie tego obowiązku powoduje obniżenie o 25 % wysokości zasiłku przysługującego za okres od 8 dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, chyba że niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego.

Pracownik, jako osoba podlegająca obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, nabywa prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu czasowej niezdolności do pracy po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego ( art. 92 § 1 pkt. 1 i 2 i § 2 kodeksu pracy oraz art. 4 ust. 1 pkt. 1 u.ś.p. Jeżeli ubezpieczony jest dobrowolnie wówczas prawo do zasiłku nabywa po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Natomiast w sytuacjach określonych enumeratywnie
art. 4 ust. 3 u.ś.p., zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Katalog osób podlegających obowiązkowemu lub dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu zawiera art. 11 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Wynagrodzenie za okres czasowej niezdolności pracownika do pracy nie ulega obniżeniu
w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, a także nie przysługuje
w przypadkach, w których pracownik niema prawa do zasiłku chorobowego.

Za okres czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z choroba zakaźną w ciągu pierwszych 33 dni, przypadających w roku kalendarzowym, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia wypłacanego z własnych środków pracodawcy. Natomiast za czas niezdolności do pracy trwający dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy finansowany ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
na zasadach określonych w u.ś.p. Określenie podmiotu zobowiązanego do wypłaty zasiłku chorobowego, czy będzie to płatnik składek na ubezpieczenie chorobowe, czy ZUS uzależnione jest
od liczby osób zgłaszanych przez płatnika składek do ubezpieczenia chorobowego. Wobec powyższego zgodnie z art. 61 u.ś.p. obowiązek ustalenia prawa i wysokości zasiłku chorobowego oraz jego wypłaty spoczywa na płatniku składek na ubezpieczenie społeczna, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Jeżeli liczba zgłaszanych do powyższego ubezpieczenia wynosi poniżej 20 ubezpieczonych, wówczas prawo do w/w świadczenia i jego wysokość ustala, a następnie świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych..

Zgodnie z art. 8 u.ś.p. zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy
z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została gruźlicą – nie dłużej niż przez 270 dni. Obliczając okres
33 dni w roku kalendarzowym, pracodawca sumuje poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym bez względu na długość przerw między nimi, a także bez względu na zmianę zatrudnienia przez pracownika. Sumowaniu podlegają wszystkie dni niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Zgodnie z u.ś.p. świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa, obejmują: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy. Wynagrodzenie za okres czasowej niezdolności pracownika do pracy, oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca się za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe regulują rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego
w przypadku pracowników stanowi przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za okres 12 miesięcy kalendarzowych wstecz, po odliczeniu potraconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe płaconych ze środków pracownika.
(art. 3 § 3, oraz art. 36-52 u.ś.p). Możliwe jest określenie w układach zbiorowych pracy lub
w przepisach o wynagradzaniu zasad wypłaty dodatkowych składników wynagrodzenia, które nie podlegają zmniejszeniu w związku z pobieraniem zasiłku chorobowego np. dodatek stażowy.

W przypadku naruszenia przez pracodawcę uprawnień pracownika wynikających z art. 92 k.p. pracownik może wystąpić do sądu pracy z powództwem przeciwko pracodawcy. Spór między pracodawcą a pracownikiem o wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy obejmujące łącznie okres do 33 dni jest sporem o roszczenie ze stosunku pracy i podlega rozpatrzeniu przez sąd pracy w trybie właściwym dla rozpoznawania roszczeń ze stosunku pracy. Natomiast, gdy spór dotyczy obowiązku wynikającego z u.ś.p. należy pamiętać, że pracodawca jest wyłącznie płatnikiem zasiłku chorobowego
z ubezpieczenia społecznego i działa w imieniu i na rachunek instytucji ubezpieczeniowej.

W tej sytuacji wynikły spór o zasiłek chorobowy jest sporem z ubezpieczenia społecznego i podlega rozstrzygnięciu w trybie określonym w u.ś.p.. Pracownik kwestionując uprawnienia zasiłkowe powinien w pierwszej kolejności wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ustalenie uprawnień
do zasiłku, a dopiero w przypadku niekorzystnej decyzji organu ubezpieczeniowego może wystąpić
na drogę postępowania sądowego do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Podstawa prawna:

1. Ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 141).

2. Ustawie z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 1999r, Nr 60, poz. 636).

3. Ustawie z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. 2002, Nr 199, poz. 1673).

4. ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998, Nr 137, poz. 887).

5. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2006, Nr 1, poz. 3).

6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 1999, Nr 65, poz. 742,

7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. 1998 nr 161 poz. 1106).

8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz.U. 1996 nr 62 poz. 289)