Potrącenie komornicze z należności za wczasy pod gruszą

Odpowiedź na pytanie, czy należy dokonać potrącenia komorniczego z tytułu niezapłaconych alimentów z wypłaconej z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (dalej: ZFŚS) należności za wczasy pod gruszą, zależy przede wszystkim od ustalenia charakteru tej należności, tzn. czy można zakwalifikować ją jako składnik wynagrodzenia.

W rozumieniu kodeksu pracy potrącenie komornicze ma inne znaczenie aniżeli potrącenie uregulowane w kodeksie cywilnym. W prawie pracy potrącenie oznacza jednostronną czynność prawną, która polega na pomniejszeniu wynagrodzenia należnego pracownikowi, poprzez odliczenie pewnych należności określonych przepisami prawa na zaspokojenie roszczeń określonych podmiotów. Z wynagrodzenia za pracę mogą być potrącane – bez pytania o zgodę pracownika – tylko należności wymienione w art. 87 k. p. w podanej w tym przepisie kolejności. Należy przy tym podkreślić, że przy potrącaniu z wynagrodzenia obowiązuje zasada pozostawienia tzw. kwoty minimalnej wolnej od potrąceń.
Odnosząc się do wypłaconych z ZFŚS należności za wczasy pod gruszą, wydaje się, że nie można ich zakwalifikować jako składnik wynagrodzenia. Wynagrodzenie za pracę podlegające potrąceniom komorniczym składa się bowiem z wynagrodzenia zasadniczego oraz takich składników uzupełniających, jak:

– dodatki stawkowe (np. za długoletnią pracę, z tytułu szkodliwych lub uciążliwych warunków pracy, czy za pracę nocną),

– dopłaty (są ekwiwalentem za wykonywanie przez pracownika dodatkowych zadań, np. za godziny nadliczbowe),

– premie (za określone osiągnięcia lub tzw. trzynastka) – nie należy ich mylić z nagrodą, ta bowiem nie jest składnikiem wynagrodzenia,

– deputaty (świadczenia w naturze uzupełniające wynagrodzenie pieniężne),

– dodatki wyrównawcze (wypłacane w sytuacjach, gdy pracownik z przyczyn od siebie niezależnych zostaje przeniesiony do pracy niżej zaszeregowanej),

– prowizja.

Wśród ww. składników wynagrodzenia za pracę nie znalazły się kwoty wypłacane z ZFŚS. Wynika to ze szczególnego charakteru tych środków, przeznaczonych na finansowanie działalności socjalnej, czyli usług świadczonych przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej itp.
Należy przy tym nadmienić, że zgodnie z kodeksem pracy – korzystanie z urlopu wypoczynkowego jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem pracownika. Na urlopie pracownik powinien wypocząć, by zregenerować siły do dalszej pracy. Opłaca się więc pracodawcy inwestować w dobrze zorganizowany wypoczynek pracownika, a nawet jego rodziny. Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. 96.70.335) wyposażyła w tym celu pracodawców w specjalne środki przeznaczone m.in. na dofinansowanie wypoczynku.

Świadczenia socjalne finansowane z Funduszu, w tym wczasy „pod gruszą”, mają charakter uznaniowy. Ich przyznanie oraz wysokość uzależnione są od spełniania przez osoby uprawnione kryteriów o socjalnym wyłącznie charakterze, tzn. od ich sytuacji życiowej, rodzinnej i zdrowotnej.

Mając na uwadze powyższe oraz specyficzny charakter środków wypłacanych z ZFŚS należy przyjąć, że nie jest zasadne dokonanie potrącenia komorniczego z należności za wczasy po gruszą.