Czy osoba przebywająca na urlopie wychowawczym może rozpocząć działalność gospodarczą?
Jak ta sama kwestia wygląda w przypadku osoby przebywającej na zasiłku
macierzyńskim?
O możliwości podejmowania działalności zarobkowej w czasie trwania urlopu wychowawczego stanowi wprost art. 186 Kodeksu Pracy (Dz. U. z 1998 roku, Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), zgodnie z którym pracownik w czasie urlopu wychowawczego ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeśli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. W każdym przypadku trwałego zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem pracodawca ma prawo wezwać pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania. Może to jednak uczynić nie później niż po upływie 30 dni od powzięcia takiej wiadomości.
Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 10 ust. 1 Ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku
o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 roku, Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) do zasiłku rodzinnego przysługuje dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Warunkiem otrzymanie tego dodatku, oprócz kryterium dochodowego, jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Art. 10 ust. 5 pkt 3 niniejszej ustawy stanowi, że osobie, która podjęła lub kontynuuje zatrudnienie albo inną pracę zarobkową w czasie urlopu macierzyńskiego dodatek ten nie przysługuje.
Zgodnie z art. 17 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Z 2005 roku, Nr 31, poz. 267) wykonywanie przez ubezpieczonego pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego za cały ten okres. Artykułu tego nie stosujemy jednak
w stosunku do zasiłku macierzyńskiego, co oznacza, że okoliczność wykonywania pracy zarobkowej lub prowadzenia działalności gospodarczej przez pracownika pobierającego zasiłek macierzyński nie pozbawia go prawa do tego zasiłku i nie wstrzymuje wypłaty świadczenia.
Pracownicy przebywający na urlopach macierzyńskich podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Rozpoczęcie przez pracownika pobierającego zasiłek macierzyński z tytułu stosunku pracy pozarolniczej działalności gospodarczej lub innej działalności zarobkowej z tytułu umowy zlecenia powoduje, że zgodnie z art. 9 ust 6 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 roku, Nr 11, poz. 74 z późn. zm.) pracownik taki podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej działalności. W ten sposób pracownik, który dotychczas podlegał obowiązkowo składkom na ubezpieczenie społeczne z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, uzyskuje inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń społecznych i ma obowiązek opłacać składki w związku z tymże innym tytułem do ubezpieczenia. Na takim stanowisku stoi Sąd Najwyższy, który w uchwale z dnia 26 maja 2006 roku, sygnatura III UZO 2/06, zaznacza, iż osoby, które w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego pozostają w stosunku pracy i równocześnie prowadzą pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia tej działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 9 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, por.: wyrok SN z dnia 14 czerwca 2005 r., I UK 280/04, wyrok SN z dnia 18 stycznia 2005 r., II UK 128/04). O sytuacji posiadania innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych pracownik ma obowiązek powiadomić pracodawcę.
Należy pamiętać, że zarówno okres urlopu macierzyńskiego, jak też urlopu wychowawczego powinien być poświęcony opiece nad dzieckiem, dlatego też podjęta
w trakcie tych urlopów działalność zarobkowa nie powinna kolidować ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem.
